Bærum Mållag

Årsmelding Bærum Mållag 2022
Vedteke på årsmøtet 14. mars 2023

Bærum Mållag heldt førre årsmøtet sitt 8. februar 2022. Denne årsmeldinga gjer greie for arbeidet i laget for perioden 8.2.2022-14.3.2023.

Styret

Styret i årsmøteperioden:
Per Ivar Vaagland, leiar (2020-2022)
Brit Ragnhild Fisknes, nestleiar (2020-2022)
Halvor Tjønn, skrivar (2020-2022)
Astrid Ramnefjell, kasserar (2021-2023)
Anne Mette Strand (2021-2023)

Varafolk (valde for eitt år)
Joar Haugen Lemme (ny)
Tone Marie Kjeka (ny)
Ida Natalie Mork (ny)

Revisor
Øystein Tormodsgard

Valnemnd
Ola Raftevold og Marit Hovdenak

Åse Hermundstad Sanner har vore primus motor i arbeidet med Nynorsk inspirasjonsdag.

Arbeidet i styret
Per Ivar Vaagland vart vald som leiar på årsmøtet. Det nye styret konstituerte seg i møte 15. februar med Brit Fisknes som nestleiar, Halvor Tjønn som skrivar og Astrid Ramnefjell som kasserar. Styret har vore eit godt og inspirerande arbeidsfellesskap, der alle har delteke og har hjelpt til i arbeidet. Varafolka har vore med på ein del av styremøta i vårterminen. I haustterminen vart varafolka innkalla til alle styremøta.
Styret har delt oppgåvene seg imellom. Visse oppgåver har lege fast til ein av medlemmene. Som kasserar har Astrid Ramnefjell hatt ansvar for rekneskapsføring og utbetalingar og har hatt det daglege tilsynet med økonomien i laget. Halvor Tjønn har vore skrivar og har skrive referat frå styremøta. Som styreleiar har Per Vaagland sytt for innkalling til møte og har stått for møteleiing, han har teke opp aktuelle saker og fremja framlegg til tiltak. Han har og arbeidd med informasjon om laget, sendt e-brev til medlemmene, og har hatt ansvar for nettsidene. Brit Ragnhild Øydna Fisknes og Anne Mette Strand har som høvesvis nestleiar og styremedlem følgt nøye med på alle saker som styret har hatt føre og har hatt ansvar for gjennomføring og leiing av publikumsarrangement.
I årsmøteperioden 2022-2023 har det vore 11 styremøte, haldne på kveldstid heime hos styremedlemmer. I 2022: 15. februar, 22. mars, 21. april, 31. mai, 24. august, 15. september, 18. oktober, 31. oktober, 22. november. I 2023: 10. januar og 2. mars.

Årsmøtet i Noregs Mållag
Årsmøtet vart halde på Gardermoen 1.-3. april 2021. Bærum Mållag møtte med tre representantar: Brit Fisknes, Halvor Tjønn og Per Ivar Vaagland. Den viktigaste saka på møtet var framlegget til nytt prinsipprogram. På dei over tjue åra som hadde gått sidan prinsipprogrammet vart endra sist, hadde vilkåra både for skriftmål og tale endra seg. Eit nytt prinsipprogram skulle spegle av dette, og viktigare og vanskelegare: det skal vera grunnlaget for målarbeidet i ei framtid som nok kjem til å by på enda større endringar både språkleg og ideologisk. Samstundes skulle programmet også ta vare på det verdigrunnlaget som målrørsla er tufta på, og gjera det tidhøveleg og tydeleg.

Prinsipprogrammet
Bærum Mållag hadde arbeidd med framlegget og sendt inn merknader. I det endelege framlegget kunne vi konstatere at mykje av det vi hadde peika på var teke omsyn til i det endelege framlegget. Dialektane hadde fått større plass, og verdiane ved språket som tradisjonsberar og grunnlag for den litterære institusjonen var teken inn. På landsmøtet hadde vi to endringsframlegg. Vi ville for det første endre formuleringa i formålsparagrafen frå ” Noregs Mållag skal fremja nynorsk på alle område i det norske samfunnet, slik at nynorsk blir meir brukt i heile Noreg. Noregs Mållag arbeider for at alle fritt skal kunna tala dialekten sin” til ” Noregs Mållag skal fremja nynorsk og dei norske dialektane på alle område i det norske samfunnet og i alle delar av landet”. Det gjekk ikkje igjennom. Derimot fikk vi gjennomslag for at Noregs Mållag skal stå fremst i kampen for å hindra at engelsk tek over viktige domene og at alle skal ha rett til å nytta norsk språk i norsk skule og arbeidsliv.

Fråsegn om Ukraina
Bærum mållag fremja dette framlegget til resolusjon, som vart vedteke av landsmøtet:
Noregs Mållag, samla til landsmøte 1.–3. april 2022, stør det ukrainske folket i kampen for sjølvstende, fred og fridom. Noregs Mållag krev at Russland avsluttar krigføringa og trekker dei væpna styrkane sine attende til internasjonalt anerkjende grenser.

Årsmøtet i Vikværingen
Anne Mette Strand representerte Bærum Mållag på fylkesårsmøtet i Vikværingen 16. februar 2022.

Allment om lagsarbeidet
Aktiviteten i laget har mest gått ut på å planleggje og gjennomføre arrangement: opne publikumsarrangement og ekskursjonar for medlemmene. Desse aktivitetane har skapt blest om laget, vore haldningsskapande og har gjeve oss høve til å verve nye medlemmer og halde fast på dei gamle. I årsmøteperioden vart det gjennomført seks opne arrangement på Bekkestua bibliotek, ein ekskursjon til Garborg-heimen og ein teatertur til Västanå teater i Sunne.
Omframt arbeidet med å planleggje og gjennomføre dei ulike arrangementa har laget arbeidd med fråsegner, elektronisk medlemskontakt og informasjonsarbeid.

Medlemmene
Medlemstalet har auka dei siste åra. I 2019 hadde vi ein monaleg auke og var mellom dei fremste lokallaga i Noregs Mållag når det galdt medlemsverving. Medlemstalet var da 122. Til trass for stillstand i lagsaktiviteten under koronaen har vi hatt framgang sidan da. Medlemstalet er no 140.
Styret har drøfta alderssamansetjinga i medlemsmassen vår. Gjennomsnittsalderen er høg, noko som m.a. fører til at ein del fell ifrå etterkvart. Men trass i det har vi altså likevel klara å auke medlemstalet.
Styret har drøfta tiltak for å få med fleire yngre med i lags­aktivitetane og som medlemmer. Den 24. august 2022 heldt vi møte om dette. I tillegg til styret deltok Monika Wargol (AUF), Tobias Eikeland (styreleiar NMU), Olav Wixøe Svela (skrivar NMU), Inger Vederhus (OsloMet) og Åse Sanner (Rud vgs). Her vart det konstatert at elevar, studentar og annan ungdom hører heime i Norsk Målungdom (NMU). Vi vart samde om å vente på opprettinga av eit lokallag i NMU. Det viktige er at vi har kontakt med NMU, at vi syter for gjensidig informasjon, og at målungdommen kan koma med innspel til møte. Haldningsskapande tiltak i skolen kan vera eit samarbeids­område.

Opne arrangement
Desse arrangementa blir gjennomførte i samarbeid med Bekkestua bibliotek. Biblioteket står for lokale, ordnar med teknikken og hjelper til med informasjonen. Møta byrjar kl. 19.00, og det blir det servert kaffi og kaker. I 2023 vart inngangspengane auka til 100 kr. Dei er sette slik at dei dekkjer programkostnadene. Møta er kjernen i den utetter-retta verksemda vår, og oppmøtet plar vera godt.

Kari Veiteberg:
Bibelkunnskap som folkeopplysning
Tysdag 8. februar 2022
Biskop Kari Veiteberg var i fjor aktuell med boka Bibelen på 200 sider. I foredraget la ho særleg vekt på korleis bibeltekstane har verka inn på språkspråk og kultur. Bibelen er eit heilt bibliotek med bøker som spenner over eit langt tidsrom og tallause sjangrar. Bibelen er den skrifta som er omsett til flest språk og som har den lengste omsetjingstradisjonen av alle bøker. Den har ikkje berre forma tru og kultur, men har også sett avgjerande merke på språket vårt. Det kjem stadig nye bibelomsettingar. Omsettingane skal både forhalde seg til tradisjonen og klare den vanskelege oppgåva det er, å gjera tekstane tilgjengelege og forståelege for dei som omsettinga rettar seg til. Dei nynorske omsettingane har vore særleg viktig for bibelspråket i Noreg. Som vanleg var det spørsmål og samtale i etterkant.

Cecilie Hellestveit og Kristian Gundersen:
Norsk i akademia
Torsdag 28. april 2022
Kva skjer med språket vårt når mesteparten av forskinga i landet er på engelsk? Kva skjer med kunnskapsformidlinga når så mange forskarar ikkje brukar eller kan norsk? Og kva vil det seie for samfunnsdebatten og det demokratiske ordskiftet? Forsking må vera ubunden av landegrenser, men universiteta har også eit samfunnsoppdrag med utgangspunkt i språk, identitet og verdiar i den staten som finansierer dei.
Bærum Mållag inviterte to framståande akademikarar frå to ulike fagområde til å innleie til debatt om desse spørsmåla, begge uredde debattantar, kjende for å stå fram med fagleg tyngd og velgrunna argument: Cecilie Hellestveit, jurist og samfunnsvitar med doktorgrad i krigens folkerett frå juridisk fakultet ved Universitetet i Oslo, og Kristian Gundersen, professor i fysiologi ved Universitetet i Oslo.
Atle Grønn og Halvor Tjønn

Nasjonsbygging og språkreising i Ukraina
Tysdag 27. september
Atle Grønn og Halvor Tjønn fortalte om ukrainsk språk og historie. Ukraina hadde aldri klart å stå i mot den russiske invasjonen om ein ikkje dei siste åra systematisk hadde bygd opp ei sterk nasjonalkjensle. Og denne nasjonalkjensla heng tett saman med eige språk. Gjennom fleire hundreår var det ukrainske språket noko som berre levde ute på landsbygda. Dei siste åra før den russiske invasjonen fekk det ukrainske språket ein stadig sterkare posisjon. No er språket eitt av Ukrainas fremste våpen i kampen mot den russiske aggresjonen.

Jan Inge Sørbø:
Fire store
Tysdag 1.november
Bjørnson, Ibsen, Kielland og Lie – det var dansk Gyldendal som mynta uttrykket «dei fire store». Som ein reaksjon på dette mannsdominerte firkløveret løfter Sørbø i den siste boka si, Fire store, fire kvinner. I fordraget viste han kvifor dei ikkje har fått plassen dei fortener. Kva er det som gjer at desse kvinnene ikkje blir lesne på eigne premissar, men i stor grad ut frå kjønnet sitt? Sørbø synte korleis meldarar og litteraturhistorikarar hevdar dei berre ser på kvalitet, og slik usynleggjer tematiseringa av kjønnsroller i bøkene. På den andre sida blir kjønnsdimensjonen gjort total ved at ein ser berre kvinneproblem i litteratur av kvinner. Sørbø meinte at det er tid for nylesing av desse fire store kvinnene i norsk litteratur.

Toril Opsahl:
Kva kan byen by på?
Tysdag 29.november
Opsahl tala om språk i urbane ungdomsmiljø i og utanfor litteraturen. Byane er ofte drivkraft i språklege endringar. Kva kjenneteiknar språkutviklinga i multi-etniske og urbane ungdomsmiljø, og vil ho endre språket vi alle talar og skriv? Fleire forfattarar har dei siste åra komme med romanar der hovudpersonane talar det nokre vil kalle «kebabnorsk». Toril Opsahl gav døme frå litteratur og eiga forsking og drøfta kva som skjer og kvifor.

Ottar Fyllingsnes:
Under vulkanane boblar kulturen
Tysdag 24. januar 2023
Ottar Fyllingsnes gjorde saman med fotografen Harald Hognerud mange reiser til Island i åra 2017 til 2021. I 2022 kom boka Island. Eit varmt portrett av ein fargerik kultur. På møtet viste Fyllingsnes bilete frå turane og fortalde om møta med folk og kultur, språk og natur på Island. Han hoppa frå den eine til det andre – frå fjern fortid til samtid, frå litteratur, film, musikk til språk og politikk.

Omvising
Labråten - Hulda og Arne Garborgs heim
Torsdag 2. juni 2022
Hulda og Arne Garborg kom til Labråten på Hvalstad i Asker i 1897, og her kom dei til å bli buande resten av livet. Labråten vart eit kulturelt kraftfelt i Noreg dei første tretti åra på 1900-talet.
Konservator Randi Horgen viste rundt. Heimen til Garborg-paret er godt teken vare på, og står i dag fram slik som på den tida ekteparet budde der - i fargeval, dekorasjonar, møblering og anna innbu. Interiøret er slik eit uttrykk for dei kulturstraumane som var med til å skapa det Noreg som vaks fram etter 1900. Og her møttest Askerkrinsen med Tilla og Otto Valstad, Martha og Rasmus Steinsvik, Kristofer Uppdal, Olav Nygard, Steinar Skjøtt, Henrik Rytter, Rasmus Løland, David Monrad-Johansen, Erik Lie, Valery Carrick, Olav Gullvåg, Jo Visdal, Astri Welhaven Heiberg, Dina Aschehoug, Helga Ring Reusch, Andreas Singdahlsen, Ronald Fangen, Wilhelm Rasmussen og Ellen og Johan Bojer.

Teatertur
Västanå teater, 27.-28. august 2022
Bærum Mållag gjentok suksessen frå 2019 og arrangerte teatertur til Sunne i Värmland helga 27.-28. august 2022. Vi laga ein teaterpakke med billett til framsyninga «En saga om en saga» på Västanå teater laurdagen kl 16.00, festmiddag på Ulvsby herrgård, overnatting på Ulvsby til søndag og herregardsfrukost søndag. 33 personar deltok.
Västanå Teater, www.vastanateater.se, er eitt av dei største sommarteatera i Sverige. Kvar sommar vitjar over 30000 menneske Sunne for å sjå framsyningane i «Berättarladan», ein gigantisk låve bygd om til eit velutstyrt teaterhus. Teateret er kjent for dei fargerike oppsetjingane sine, prega av musikk, dans og flotte kostyme og med sterke innslag av folkekultur, segner og mytar.
I fjor hadde teateret 50-årsjubileum, og det vart feira med ei storveges oppsetting med utgangspunkt i Selma Lagerlöfs dikting. «En saga om en saga» var ei gneistrande kavalkadeframsyning spesialskriven av Leif Stinnerbom. Her vart fleire av for​teljingane til Selma Lagerlöf vovne saman i ein scenisk heilskap der drama, musikk og dans spela saman.
Namnet «En saga om en saga» er teke frå tittelen på ei novelle av Selma Lagerlöf, men framsyninga bygde på scener frå fleire av dei Lagerlöf-verka som Västanå Teater har sett i scene tidlegare, m.a. Kejsarn av Portugalien, Gösta Berlings Saga og Nils Holgersson.
Det var ekstra gildt å ha paret Leif og Inger Hallström Stinnerbom som vertskap under teaterbesøket. Leif er teatersjef, og Inger er kostymedesignar med ansvar for dei flotte kostyma på teatret. Leif tok imot gruppa da vi kom til teateret. I pausen viste dei rundt i teatret. Dei var med under festmiddagen som vi arrangerte om kvelden, og helst tale der dei fortalte om sine visjonar med teateret. Västanå teater har komme til og blir drive av desse to eldsjelene. Dei har skapt stor scenisk kunst på folkeleg grunn på tvers av grensene mellom landa våre. Framsyninga «En saga om en saga» var eit eineståande døme på kva dei har fått til. ”Vi har lånat titeln för att den lika gärna kan syfta på Västanå Teaters femtio­åriga saga”, sa Leif Stinnerbom i talen han heldt under festmiddagen.
På vegner av gruppa vår heldt Valgerd Svarstad Haugland tale til dei to og takka for gjestevennskapen.

Informasjonsarbeid
Det er laga ein brosjyre som presenterer laget. Nettsidene våre, baerummaallag.com, har fått ny design og blir stadig oppdaterte. Laget har også ei facebook-side. Gjennom desse kanalane blir det informert om aktiviteten i laget og aktuelle saker som gjeld språk og målarbeidet. I tillegg har styret sendt ut nyhendebrev på e-post til medlemmene om aktuelle saker og likeins brukt Facebook til det formålet.
Informasjon om lagsmøte blir sendt ut med e-post til alle lagsmedlemmene før kvart nytt arrangement. Dei opne møta blir og annonserte i nyhendebrev frå Bekkestua bibliotek og på plakatar på biblioteket. Informasjon om lagsmøte blir også spreidd på dei private facebook-sidene til styremedlemmene.

Nynorsk inspirasjonsdag
Åse Hermundstad Sanner i Bærum Mållag har vore sentral i arbeidet med nynorsk inspirasjonsdag, som i år vart gjennomført på Det Norske Teatret tysdag 18. oktober med Linda Eide som trekkplaster. Formålet med arrangementet er å gje lærarar i ungdomsskole og vidaregåande skole inspirasjon og kunnskap som gjer dei til betre undervisarar i nynorsk. Arrangementet var velbesøkt med 130 påmelde.

Økonomi
Økonomien i laget er god. Vi viser til den utsende rekneskapen. Jamt over klarer vi å få dei opne møta til å gå i balanse eller med eit lite underskot.

Utsiktene framover
Utsiktene framover er gode. Medlemstalet går jamnt framover, og vi har gode tilbod til medlemmene våre. Teaterturar og ekskursjonar er gode rekrutteringskanalar. Vi har eit godt kontaktnett, som vi håpar å kunne utvikle vidare, ikkje minst i høve til NMU. Styret vil arbeide for å komma i gang med tiltak i bærumsskolen. Vi har gode idear til programverksemda. Målet er å ha tre opne møte i semesteret, der vi tek opp spørsmål knytte til språk, kultur og litteratur, men òg nokre gonger meir kontroversielle politiske emne med relevans for målsaka.